Historia Budziszyna / Bautzen
Najstarsze ślady osadnictwa tzw. kultury łużyckiej sięgają V – IV wieku p.n.e.
Budziszyn był grodem założonym przez Słowian połabskich z plemienia Milczan. Przed rokiem 1000 na miejscu zdobytego grodu słowiańskiego Niemcy postawili zamek Ortenburg, wokół którego zbudowano późniejsze miasto. Udokumentowana informacja o nadaniu mu praw miejskich pochodzi z 1240 roku. W 1346 roku w celu zapobieżenia okolicznym rozbojom i ochrony szlaków handlowych, miasto przystąpiło do tzw. Związku Sześciu Miast Górnołużyckich, w skład którego wchodziły: Zgorzelec, Kamienica, Lubań, Lubiniec, Żytawa. Związek trwał aż do 1815 roku.
Przez mijające wieki Budziszyn był pod panowaniem różnych władców: Niemiec, Polski, Marchii Miśnieńskiej, Marchii Brandenburskiej, Czech, Węgier.
Za czasów panowania Węgier, w obawie przed napaścią Czech, w roku 1469 rozpoczęto wzmacnianie zamku i fortyfikacji miejskich. W 1490 roku miasto przeszło pod władanie Czech. Podczas reformacji kościoła w 1524 roku założono kościół protestancki, a w roku 1547 cesarz odebrał Budziszynowi przywileje miejskie.
Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) Budziszyn był wielokrotnie okupowany, grabiony i niszczony przez pożary. W 1635 roku wraz z większością Łużyc został przyłączony do niezależnego Elektoratu Saksonii, zwanego Górną Saksonią. Od 1806 roku stał się częścią Królestwa Saksonii.
Odrodzenie kultury łużyckiej w Budziszynie
Rozkwit Budziszyna w połowie XVIII wieku.
Już w 1804 roku przebywający w Budziszynie Stanisław Staszic zauważył znaczenie kultury łużyckiej, a w XIX wieku miasto stało się głównym ośrodkiem przebudzenia Serbołużyczan. W 1839 roku studenci łużyccy założyli towarzystwo gimnazjalne Societas Slavica Budissenensis, trzy lata później została wydana pierwsza gazeta codzienna w języku górnołużyckim, a w 1845 roku po raz pierwszy wykonany został hymn Serbołużyczan.
W 1890 roku Serbołużyczanie stanowili 15% mieszkańców miasta i 33% powiatu. Ośrodkiem łużyckiego ruchu kulturalno-narodowego stał się otwarty w 1904 roku Dom Serbski. W 1920 patrioci łużyccy założyli w Budziszynie łużyckie towarzystwo sportowe Serbski Sokoł, które Niemcy rozwiązali w 1933 roku.
Po otwarciu w 1846 roku linii kolejowej na trasie Drezno – Budziszyn rozpoczęło się uprzemysłowienie miasta. W 1868 roku otrzymało obecną nazwę Bautzen, a trzy lata później weszło w granice zjednoczonych Niemiec.
Po niechlubnym okresie wojennym, w latach 1949 – 1990 Bautzen stanowiło część NRD. W 1950 r. w Budziszynie miał miejsce zjazd Łużyczan, a w 1966 roku odbył się Festiwal Kultury Łużyckiej, który tradycyjnie był kontynuowany w latach późniejszych. Do 1989 r. odbyło się siedem festiwali łużyckich. W 1991 doszło do reaktywacji Związku Sześciu Miast.
Budziszyn – Bautzen – zabytki i atrakcje
Jednym z głównych zabytków Budziszyna jest zamek Ortenburg (Hród).
Zbudowany ok. 958 r., a następnie przebudowany przez króla Węgier Macieja Korwina w latach 1469–1490, zachowany w gotyckim stylu, posiada późniejsze renesansowe dodatki. Nazwana na cześć króla Węgier Wieża Macieja stanowi wejście do warowni. Wokół zamku zachowały się fragmenty murów obronnych oraz baszty. W 1971 roku utworzono na zamku „Muzeum Sorabistyczne” (Serbski muzej Budyšin/Sorbisches Museum), które zajmuje się historią, kulturą i literaturą Serbołużyczan.
Na uwagę zasługuje również przebudowany w latach 1729 – 1732 ratusz, na którego wieży znajduje się średniowieczny zegar oraz będąca fragmentem fortyfikacji miejskich brama Mikołajska, na której umieszczony jest herb Budziszyna.
Katedrala Swj. Pětra / Dom St. Petri to pochodząca z XIII/XV wieku czteronawowa, ozdobiona z zewnątrz gotyckimi nagrobkami Katedra Św. Piotra, która służy protestantom i katolikom od 1954 roku.
Mnie osobiście najbardziej zachwycił stary cmentarz z grobami znanych Łużyczan, który znajduje się w pięknie zachowanych ruinach kościoła Św. Mikołaja z 1440 roku. Spacerując po tym miejscu, przeniosłam się do innego świata…
Z miejsc, które warto zobaczyć i dzięki nim poznać kulturę łużycką, polecam znajdujące się w rynku Muzeum Miejskie (Muzej Budyšin/Museum Bautzen), gdzie możecie znaleźć eksponaty łużyckie i dowiedzieć się o dziejach Budziszyna, a także odbudowany po wojnie Dom Serbski, w którym dziś znajduje się Muzeum Literatury Łużyckiej oraz siedziba Domowiny – związku społeczno-narodowych i kulturalnych organizacji Serbołużyczan w Niemczech.
Posiadając trochę wolnego czasu po zwiedzaniu Budziszyna, możecie odwiedzić znajdujący się w pobliżu największy w Niemczech labirynt o powierzchni ponad 5000 m². Znajdziecie tam park podzielony na trzy części: klasyczny labirynt, tzw. labirynt przygodowy z różnymi urządzeniami do wspinaczki oraz tzw. labirynt tajemniczy.
